Os de Silvaoscura (41)

O Lisardo Xoque levaba sempre a chaqueta polos ombros, fumaba ata o derradeiro milímetro da cabicha e contemplaba o mundo cuns olliños que parecían permanentemente pechados. Nos días santos de máis tradición, viña pola casa, co seu pelo branco convertido en amarelo (talvez do escaso trato coa auga), e amosaba a súa boa veciñanza a golpe de augardente: "Véñolle tomar a copa a Concha, que está de días". Os seus grolos, rápidos e seguros, non o retiñan máis tempo do indispensable. En realidade, e contrariamente aos seus sobriños Xoques, o Lisardo non era home de demasiadas falas. Iso si, lembro que nunha ocasión, cando xa se despedía, miroume de fite, como quen reflexiona moito o que vai dicir, e puxo voz de absoluta gravidade: "Os de Vigo comedes peixe todos os días, non é?" Sen a menor dúbida, resposteille que si. "E a miúdo a dúas ou tres veces ao día", engadín.
Dunha volta, a xiada do inverno fíxolle unha mala xogada ao Lisardo. Avantando unha portaleira, esvarou e partiu un pé. Os veciños fóronlle valer, asustados polos berros de dor que profería. Mentres agardaban pola ambulancia, a súa muller, Rosa, cansa de tantas voces, reprendeuno: "Non berres tanto, que máis doe parir".

Os de Silvaoscura (40)

O luns, a primeira hora da mañá, a miña prima Susana tivo un accidente mentres ía de Silvaoscura a Ourense. O coche esvarou no xeo da estrada e foi bater lateralmente contra un muro. Por fortuna, a cousa quedou en susto grande, fractura de ombreiro e golpe no cocote. "Alégrome de que na familia teñamos a cabeza tan dura", díxenlle por teléfono. E alégrome aínda máis, neste tempo de néboas, de que entre as variedades do azul sigamos a ter a luz pacífica e fermosa dos ollos da miña prima Susana.

As miñas cinco manías

Despois de aceptar o amable desafío de Acedre e de reflexionar ao respecto, velaquí van as cinco manías das que me considero vítima:

1. Os horarios. Son moi puntual. Máis que puntual, chego a todas partes antes da hora. Se algo se retrasa pola razón que sexa, empezo a poñerme nervioso e mesmo podo acabar desquiciado dos nervios.

2. Comprobo se pechei ben a porta dúas ou tres veces antes de marchar. Aínda así, algunhas veces dou a volta só para me asegurar de que quedou ben pechada. Cando tiña bombona de butano, facía o mesmo. Lembro que, nos anos de estudante en Santiago, revisaba a chave do gas antes de deitarme. O malo era cando algunha das miñas compañeiras de piso da rúa Carretas (bicos para Maruxa, Mari e as dúas Anas) regresaba á casa despois de estar eu deitado. Entón tiña que erguerme para unha nova revisión.

3. A roupa. Creo que hai prendas que me dan sorte (os polos do Celta, por exemplo) e outras que non (unha americana de coiro que herdei do meu pai en vista de que a el xa non lle serve). Por tanto, visto unhas ou outras en función da necesidade que teña de fortuna en cada momento.

4. Nunca pecho completamente as persianas. Gústame que entre un pouco de claridade pola fiestra, a suficiente para poder erguerme de noite sen necesidade de prender a luz. Por outra banda, hai algo máis bonito que espertar coas primeiras raiolas do sol?

5. As miñas mans (manía en fase de superación). Teño complexo de mans pequenas. De feito, case sempre as agacho debaixo da mesa para que os meus interlocutores non mas vexan.

Uf, Acedre, non creas que non dá traballo confesar certas cousas. Supoño que teño moitas máis, pero como exercicio de autoterapia estivo ben.

Licor da abelá con xeo

Hoxe toca un pouco de autobombo. Xa está nas librerías "Licor de abelá con xeo", a novela finalista do Premio Lueiro Rey. Agradezo moi sinceramente a Sotelo Blanco Edicións o bo traballo que fixeron e agardo que vos guste aos que teñades a amabilidade de lela. Quero facer constar que na imaxe da lapela saio, para o meu modo de ver, máis gordo do que son, pero xa se sabe que a fotografía ten ás veces estas pequenas traizóns.

Os de Silvaoscura (39)

En fronte da nosa casa vivían os Tratantes, Pepe e Esperanza. El dedicárase toda a vida ao negocio das vacas, de aí o alcume con que era coñecido no lugar (os de lonxe chamábanlle simplemente O Silvaoscura, pola viseira do camión no que transportaba o gando). Contaba historias algo confusas sobre noites de contrabando e aduaneiros permisivos, criticaba con auténtica xenreira aos gobernantes e gastaba unhas puchas grandes máis propias dun xubilado donostiarra que de calquera dos nosos vellos. Segundo asegura o meu avó, o Pepe Tratante tiña moi boa voz, polo menos de novo, e non era raro que acabase as súas esmorgas a golpe de ranchera e pasodobre. Pode ser que iso explicase aquel sorprendente "Jorge Negrete" que empregaba para dirixirse a min. Ao final, un estranxeiro sen escrúpulos chamado Alzheimer levouno máis dunha vez a andar perdido polos camiños e a perder constantemente o rumbo da conversa.
A súa muller, a Esperanza, estaba algo xorda. En contraste con esta eiva, a súa afección principal era escoitar decotío as esquelas de Radio Ourense. De unha e media a dúas, medio Silvaoscura sentía como da cociña dos Tratantes saían voces contundentes que anunciaban "ómnibus, con paradas donde sea necesario y regreso a la terminación". Rematada a sesión mortuoria, a Esperanza saía á azotea e berraba pola miña avoa: "Concha, hai defunto en Vilameá". Ou en Sobrado, ou en Poulo, ou en Cerdal... Chega unha época da vida en que case todos os días hai defunto coñecido nalgures.
Cando morreu a Esperanza, a xeito de homenaxe, puxen a miña radio por riba do televisor, deille ben voz e sintonicei Radio Ourense. En silencio, con gran respecto, escoitamos a súa esquela, a que pechaba o círculo.

Os de Silvaoscura (38)

Falando de sistemas de calefacción natural, cómpre lembrar o exemplo do Castor sen orellas, veciño do Dorno, que nas noites máis duras do inverno renunciaba á cama e baixaba á corte para durmir coas vacas.

Os de Silvaoscura (37)

Algún día haberá que investigar as causas de por que agroman tantos músicos no noso lugar. Non creo que en Salzburgo acaden unha porcentaxe tan notable coma a de Silvaoscura. Poñamos, pois, cara de orgullo, e falemos dos meus primos David e Sabela, ambos os dous no camiño do virtuosismo.
David saca peito e estarrica o brazo no exercicio do trombón; Sabela abre os seus ollos negros ao mundo coa dozura do saxo. Nas fotografías familiares dos últimos anos, ao carón de brindes e apertas, sempre están eles, instrumento en man, dispostos a converter os postres en melodía e aplauso.
Hai dous anos, os meus primos participaron, na súa condición de membros da Banda Municipal de Ramirás, nas procesións da semana santa zamorana. Presentouse unha madrugada de Venres Santo xélida, inhumana. Cristo saíu ás rúas disposto a morrer, mentres miles de fregueses tremían de frío e agardaban a resurrección da carne. E alá ían eles, meus aterecidos primos, na eterna repetición do Mater Mea, marcando o paso e disimulando a xeada que lles entraba nos ósos. Ao chegar ás Tres Cruces, punto de descanso no que as confrarías paran e almorzan sopas de allo, Sabeliña confesou que tiña os dedos ríxidos e xa non era quen de tocar. O seu irmán tomou folgos e seguiu ata o final, como aquel cireneo que axudou a Xesús a levar a cruz.
Pasou o tempo. Hoxe, os meus primos son dúas luces que brillan con forza no firmamento pálido da nosa xente. David medrou tanto que ata é xa máis alto có seu avó, o meu tío Senén. Sabela ten un sorriso que ha causar estragos entre os seus compañeiros de instituto. Son os nosos músicos, os que loitan contra o silencio.

Os de Silvaoscura (36)

Se pecho os ollos, aínda vexo a Asunción, a muller do Arsenio, correndo polo lugar adiante na procura dun feixe de herba ou calquera outro labor urxente. O seu paso lixeiro contrasta cos andares lentos e algo distraídos do Lisardo, o do pelo amarelo e a chaqueta polos ombros, disposto sempre a enviar un grolo de augardente á saúde da primeira causa que se ofrecese.
Vexo tamén a Carmen Xoca, todo o tempo a tusir, firme nas súas dúas eternas preguntas: "¿Qué hora tienes? ¿Nuevas o viejas?" Á súa irmá, Emilia, hai tempo que non lle rexe a cabeciña. Sospeita infidelidades imposibles do seu home e pide o voto de xeonllos para Felipe González. Segundo ela, é o único xeito que lle queda de poder reencontrarse coa súa filla perdida, María Teresa Campos. Para o caso de que se produza o feliz suceso, Emilia prométenos unha avioneta de agasallo, pero unha avioneta de verdade, con hélices e motores, para que poidamos abandonar por fin a ditadura do automóbil. O home de Emilia, o Emilio Malo, é xordomudo de nacemento, o que lle evita entender moitos dos desvaríos da súa dona. Non tiveron fillos. Non hai María Teresa, só delirios de nai inconclusa.
Tamén oe pouco a Elisa da Rúa. Deixou de confesarse hai anos precisamente por este motivo. Pasa as tardes no corredor, lendo revistas e contemplando as hortas da Veiguiña. É unha muller alegre, simpática. A súa risa soa a cascarada de felicidade que enche todo o lugar.
Polo camiño pasa o meu tío Adolfo, cunha viseira que pon NY. Trouxéronlla os seus netos de Estados Unidos. Prende o cigarro con chisqueiro e conta historias da guerra. Loitou no bando dos perdedores e non garda boa lembranza dun veciño que lle negou o pan nun campo de concentración. Aínda así, sempre está contento. Nas xuntanzas da mata ou da vendima, é o máis divertido da familia, o meu querido tío Adolfo.
Pecho os ollos e aínda os vexo, pero xa non están. Morreron todos, algúns xa hai ben tempo.
Medra o silencio en Silvaoscura.

Os de Silvaoscura (35)

O Antonio é o máis novo dos sete fillos da miña bisavoa Xoana. Segundo di el, "porque morreu o facedor, senón aínda sería o do medio". O caso é que cando a miña avoa e as súas irmás eran mociñas en idade casadeira, o tío Antonio aínda era un neno inocente que tiña medo pola noite, cando as sombras da habitación se transformaban nunha vella que estaba todo o tempo a escribir.
Cada vez que viña á casa algún pretendente, o cativo sentíase na obriga de impresionar o visitante e axudar así nos proxectos amorosos das irmás. Non era estraño que interrompese os galanteos con aparicións que aínda hoxe se festexan.
-Mozo, mira que penico máis curioso temos.
Noutra ocasión, estando a miña avoa cun posible candidato, oíuse a voz aguda do irmán pequeno, preocupado pola economía doméstica:
-Concha, bautizaches o leite?
Cando chegue o verán, poderedes ver o meu tío Antonio, co seu pelo branco e os seus cento trinta quilos de peso, paseando pacificamente pola praia de Samil.

Os de Silvaoscura (34)

Avelino, curmán do meu pai, tiña sona de home de poucas falas. Ninguén lle coñecía moza nin sabía das súas intencións matrimoniais. Un día, sorprendeu ao seu pai (o tío Xosé Rouquiño, xa falamos del algunha vez) cunha pregunta inesperada:
-Para a semana caso. Mercarei traxe novo ou aínda me valerá o que teño?
O tío Xosé non era persoa que se deixase levar polas emocións efémeras.
-Compra traxe -dixo.
Ningún dos dous engadiu nada.

Os de Silvaoscura (33)

Pois aquí estamos de novo, con ganas de verso e corpo de prosa. Feliz ano a todos. Un saúdo moi especial a Marinha de Allegue, Artipractor e Ollo da Vaca. Foi un pracer coñecervos persoalmente.

O tío Antonio Chanqueiro tiña un rostro fero e unha voz de trono, como se estivese sempre a piques de estoupar de ira. O nariz puntiagudo e os beizos finos formaban un conxunto temible, a miúdo acompañado por unhas enxurradas verbais nas que non había santo que non baixase do ceo. Aínda así e todo, tiña sona merecida de boa persoa e corazón nobre.
Como proba, lembro unha noitevella, haberá quince ou vinte anos, en que se presentou en Silvaoscura, pouco antes das doce, coa única intención de felicitar ao meu avó, que celebra santo e cumpreanos o primeiro de xaneiro. A felicitación, ruidosa e un chisco excesiva, incluíu varios responsos pola alma dos presentes, por aquilo de ir adiantando de vivos o que talvez non poidamos facer de mortos. Aínda me parece estar oíndo aquel canto poderoso e irredento, "polo eterno descanso de Manuel Velosooooo", cousa que o meu avó, presunto defunto, acollía co benévolo sorriso das mellores ocasións.
Cando o tío Antonio Chanqueiro morreu, a súa familia decidiu cambiar as pedras orixinais do panteón familiar por unha lápida de mármore. Para non perder a viaxe de volta, trasladaron as lousas vellas ao campo da festa de San Xoán, moi préto da casa do tío. Se ides alí e vos fixades ben nas mesas de pedra, esas que se empregan no verán para as sardiñadas, habedes de atopar o nome de Antonio Domínguez, o Chanqueiro. Seguro que el, amigo da farra como era, se sentiría moi orgulloso.