Os de Silvaoscura (16)

Non só o Benito das Regas compaxinaba dous oficios. Tamén o Pepe da Veiga foi , durante moitos anos, muiñeiro e vendedor de cadaleitos. O seu muíño do Soutomiao cumpría funcións de almacén de ataúdes, o cal debía de causar algún reparo nos veciños que acudían de toda a parroquia para transformar o millo en fariña. Na miña imaxinación de neno, gustábame pensar que, mentres o cliente agardaba a súa vez, podía albiscar, a través dunha portiña, aquela morea de caixas. Non era de estrañar que o muíño acabase sendo un lugar de reflexión no que os paisanos conversaban sobre o efémero da existencia e mesmo improvisaban metáforas sobre as esvaídas fronteiras da vida e da morte.
Cando o Pepe se xubilou das súas profesións, o muíño quedou só, en silencio, como tantas outras casas das nosas aldeas que agardan a treboada que as tumbe. Pero, así como hai moribundos que gozan dun lóstrego de lucidez durante un intre, tamén aquela casoupa de ladrillo tivo a súa gloria final. Sucedeu (ou iso contan, que eu non o vin nin o xulgo) que un rapaz da comarca, neto ou sobriño ou veciño do Muiñeiro, decidiu rehabilitar o vello almacén e empregalo para os seus encontros amorosos. Alí onde houbera féretros, sucedíanse as apertas e a paixón. O abrente xa non acollía a chegada de camiñantes cun saco ao lombo, senón a saída de parellas que pretendían en van pasar inadvertidas.
Por desgraza, seica o rapaz botou moza formal. O vello muíño volve estar só, quizabes para sempre.

Os de Silvaoscura (15)

Entre os solteiros famosos da nosa Historia, merecen figurar con letras de ouro vello os irmáns Piernas, dos que xa falei algunha vez. Mágoa que a sabedoría con que souberon vivir non se acompañase dunhas nocións básicas de aseo corporal. Conta o meu avó que, estando un deles en transo de morte, acudiu á chamada dos veciños o párroco, seguramente un D. Benito do que teño oído falar pestes. O crego presentouse co viático e demais burocracias do final, subiu as vellas escaleiras da casa e parouse a conversar co irmán sano.
-O Castor estalle moi mal. Fíxenlle unhas patacas cun rustre de cebola e nin tan sequera as probou. Mal sinal.
D. Benito asentiu en silencio e entrou na habitación das agonías. O doente agardaba a súa hora envolto en dor e serenidade. Antes de principiar os trámites da extremaunción, o cura arrepiouse ante o inminencia da morte.
-Polo menos quítelle os calcetíns a este pobre home -dixo.
-Non lle son calcetíns, señor abade -respondeu o irmán-, élle carroña.

Os de Silvaoscura (14)

O Benito das Regas tiña dous oficios que lle deron prestixio durante moitos anos. Era un pedreiro fino e eficaz. De cando en vez, cando pasamos polo carreiro da Rúa, o meu avó detense diante do muro que rodea a nosa casa e di "este traballo fíxoo o Benito; non cae máis". O segundo oficio, non menos necesario, era o de enterrador. Nesta cuestión xa non había tanta unanimidade. Os veciños valoraban a rapidez con que apartaba as lousas e a precisión con que baixaba as caixas ao burato, pero non estaban moi de acordo coas terribles blasfemias con que adoitaba acompañar cada un dos seus actos. Eu sempre pensei que, máis cás palabras, o que metía medo eran os seus ollos, sempre feros e desafiantes.
Tiña tamén aquel home cousas que semellaban froito dunha ironía non sempre ben entendida, como cando mandou parar, con contundente violencia verbal, unha procesión do San Xoán que pasaba ao carón da súa casa, tan só para botar ao ceo de Penosiños unha presa de foguetes que mercara na honra do santo.
E non quero esquecer un detalle que presenciei eu mesmo. No enterro do Vicente de Calvos -matárase en Suíza sendo mozo, creo que nun accidente de circulación-, xuntouse unha multitude, como adoita suceder cando morre unha persoa nova. A nosa igrexa non deu acollido a tanto fiel, polo que moitos agardaron fóra mentres se celebraba o funeral. O Benito, dilixente como era, púxose a abrir o panteón que acollería ao pobre Vicente, sen reparar en que o seu labor era contemplado por un bo fato de espectadores. Sucedeu que, ao retirar as lousas, quedou ao descuberto o esquelete dalgún devanceiro do finado. Esta aparición, por imprevista, suscitou comentarios de asombro entre os asomados á tumba. O Benito decatouse entón da súa presenza, deu media volta cara a eles e sentenciou coa súa voz de lóstrego: "Se queredes levar os ósos para o caldo, aí os tendes".

Os de Silvaoscura (13)

En San Salvador de Penosiños e arredores tivemos varios párrocos dignos de mención. Lembro a D. Xaime, que casou os meus pais, un home grande, de fazulas vermellas e sorriso amplo. Na foto da Primeira Comuñón abránguenos a sete rapaces cos seus brazos longos e apostólicos. Alí están a miña prima Julita, a Esperanza de Calvos, a Rosa de Vilanova, o Luís Alberto do Carraguedo, o José Manuel de Calvos, un tal Jorge que marchou para Venezuela e do que non volvín saber nada... E, claro, estou eu, con cara de dúbida.
A fama de D. Xaime provén das traizóns da súa cabeciña. O coitado volveuse tolo. Aínda hai veciños que lembran unha famosa homilía na que chamou "cabalos desbocados" aos fregueses, cunha voz poderosa que resoaba coma un trono na vella igrexa. E non parou aí o trastorno. Pouco despois, en plena verbena de San Salvador, subiu ao palco da orquestra e cantou, micrófono en man, algún dos éxitos da época, sen que os músicos nin os maiordomos desen atallado aquela arroutada canora.
Pero a tolemia rematou en desgraza. Primeiro chegaron novas de que D. Xaime estaba en Toén, no sanatorio psiquiátrico. Despois -lembro que estabamos nunha xuntanza familiar cando nos deron a noticia- soubemos que o noso párroco morrera. Falouse moito das causas daquela morte. En principio dixeron que fora un infarto; máis tarde, algunha voces chegaron a pronunciar a palabra "asasinato" e mesmo houbo algúns que culparon directamente ao bispo, o temido Temiño, de ter parte no asunto. A min, xa daquela, pareceume moi fantástico que o máximo xefe dunha diócese se dedicase ao exterminio daqueles subordinados que tiñan a mala sorte de perder o control dos seus pensamentos. O caso foi que D. Xaime e as súas palabras entraron para sempre na nosa pequena Historia. Deus lle dea descanso eterno e nos permita a nós seguir sendo uns cabalos desbocados por moitos anos.

Os de Silvaoscura (12)

Entretido como estaba Aurelio na súa constante homenaxe a Bruce Lee, descoidou os asuntos propios do agro e do matrimonio. Para a primeira cuestión contratou un tractorista da súa confianza. Para a segunda, non contratou a ninguén. Non se conserva información sobre os resultados da colleita daquel ano, pero foi de público coñecemento que a muller do Aurelio, Celia I, marchou co tractorista, nunha fuga comentada pola parroquia enteira durante anos.
Ao verse en transo de abandono, Aurelio, que sempre foi home de actitudes filosóficas e intelixentes, convocou aos veciños e púxoos por testemuña de que a súa esposa, alí presente con ira e maletas, o deixaba por decisión propia, sen que el a botase nin ninguén a obrigase á fuxida. Os veciños asentiron con grave xesto, como corresponde ao caso, e meses despois tiveron que dar conta do feito perante o xuíz que tratou o asunto. Moitos deles, talvez todos, sentíronse felices ao entrar por primeira vez nas súas longas vidas nun xulgado de verdade.
Algúns anos máis tarde, esquecida xa a afección polo xudo, Aurelio principiou a tocar o acordeón. Foi por aquel tempo cando trouxo a Silvaoscura a súa nova muller, Celia II.

Os de Silvaoscura (11)

Os meus primos Sheila e Gabriel naceron en Nova Jersey, nos míticos, temidos, odiados e amados Estados Unidos, ese país no que se amorean participios e contradicións contra as que non podemos facer nada. De pequenos viñan con moita frecuencia. Lembro que pasaban horas enteiras co sacho na man, furando na terra e construíndo túneles imposibles. Mentres eles xogaban, eu -daquela un adolescente radical- discutía co seu pai de fútbol e problemas sociais, convencidos, cada un ao seu xeito, de que era preciso cambiar o mundo.
Esta fin de semana veu Sheila. Ten vintetrés anos, é licenciada en Humanidades pola Universidade de Harvard, traballa en cousas da política e vive nun apartamento en Manhattan. Dito así, parece recén saída dunha película de sobremesa, pero non, aínda é a rapaza tímida que sorría aos veciños que a saudaban.
Cos seus problemas de vocabulario técnico e o seu acento, segue a falar galego, algo que eu, nestes tempos suicidas en que vivimos, lle agradezo de todo corazón.

Os de Silvaoscura (10)

Na foto estamos Carmiña e mais eu, creo que no balcón da casa dos meus pais. Debemos de ter cinco ou seis anos. O sol bátenos forte na cara, a pesar de que, pola roupa que levamos, tiña que ser época de frío. Aínda así, levamos nas mans xoguetes propios do tempo da praia, ela un angaciño, eu unha paliña. A timidez do momento ou a luz do día fai que a miña cabeza se incline á dereita. Carmiña ten un sorriso elegante, contido, case oriental.
Xa pasaron máis de trinta anos.

Outono

Digan o que digan, é un renacer. A ría de Vigo vista dende o Paseo de Alfonso, as árbores das terras de Sanabria, a luz da tardiña sobre Fontebranca. Son agasallos tan fermosos que nin sequera precisan verbo para se constituíren en oración. Contempládea: é a luz do outono.