Os nosos políticos

De acordo, tampouco é que sexan tan importantes, eles, os políticos, os que enchen as páxinas dos xornais de palabras paradoxalmente baleiras. Aínda así, por unha cuestión de hixiene mental e mínima conciencia cidadá, tampouco nos convén ignoralos máis da conta. De cando en vez, é bo pararse diante deles e criticar, con ánimo construtivo, algunhas das súas actitudes. No asunto da lingua, por exemplo.
Para principiar, unha afirmación un pouco arriscada de tan obvia: os partidos son, polo menos en parte, reflexo da sociedade na que nacen e medran. Non nos debe sorprender, pois, que amosen tal indiferenza ante o proceso imparable de perda de falantes do idioma galego. É evidente que hai excepcións, pero o panorama xeral non é especialmente optimista.
O Partido Popular é, non o esquezamos nunca, o que máis votos recibe elección tras elección. A maior colleita prodúcese, moi nomeadamente, nos municipios do interior. Os resultados que adoita obter nas provincias de Ourense e Lugo son, non nos enganemos, espectaculares. Non quero meterme aquí a sociólogo electoral nin moito menos elaborar teorías sobre o peso da tradición, a forza do caciquismo e todas eses factores que saen a relucir cando se estuda este fenómeno. Entre outras cousas, teño moito respecto pola xente e creo que o voto do pensionista de Ramirás é tan libre e meditado coma o do enxeñeiro de Vigo. Porén, centrándome no tema da lingua, penso que é preciso sinalar algo: a inmensa maioría dos galegofalantes, é máis, a maioría dos que só saben falar galego, vota PP. Este dato indiscutible serve para botar abaixo algúns tópicos que a miúdo agroman en certos medios de comunicación: nin o galego é un instrumento ao servizo de separatistas nin o concepto de "lingua propia" é unha falacia inventada por escuras vontades. Como administra o Partido Popular este inmenso capital cultural? Pois dun xeito, ao meu entender, confuso e mesmo torpe. É evidente que moitos dos seus líderes ou ex-líderes (Victorino, Baltar, Palmou...) falan un galego bonito, rico, verdadeiro. No capítulo dos detalles significativos, non podemos esquecer que o famoso manuscrito de demisión de Xosé Cuíña, profusamente repetido en diversos medios de comunicación, estaba redactado na nosa lingua. Aínda así, a política lingüística do PP quedou sempre en foguetes de verbena. O diñeiro marchou para centos de publicacións de discutible importancia e ducias de lectorados nos que todo quedaba en mans da vontade -case sempre encomiable- dos seus titulares. Con todo isto, non se conseguiu que o galego recuperase terreo no ensino e nas familias, os dous puntos realmente decisivos. E non se fixo, creo eu, porque non se quixo. A doutrina do bilingüismo harmónico serviu para gardar as formas e a boa educación, sen alporizar por iso a un sector do partido -o máis poderoso- absolutamente impermeable á cuestión da lingua. Ou acaso ninguén lembra xa a certo vicepresidente da Xunta que xamais empregou o galego, nin tan sequera no Parlamento? Chamábase Mariano Rajoy, se non me engano. En conclusión, os anos de poder do PP, agás meritorios e puntuais casos, desapareceron na néboa do tempo perdido, dos cartos dilapidados, da falta de imaxinación.
O caso do PSOE non é precisamente máis alentador. Xa se sabe, Ramón Piñeiro morreu hai moitos anos e as súas ideas case nunca se puxeron en práctica, pero quizabes por iso queda no padal o regusto amargo de que os socialistas perderon unha oportunidade histórica de se converteren nun partido galeguista, moderno e -perdón polo palabro- "unificador". Non foi así. Pouco e pouco, o puño e a rosa foi xuntando ao seu abeiro un heteroxéneo grupo de presuntos progresistas aos que non lles interesaba o máis mínimo o futuro da nosa lingua. Digámolo ben claro: o PSOE actuou en moitas ocasións coma un auténtico inimigo do galego. Algúns dos seus dirixentes manifestaron de xeito descarado e constante unha animadversión e unha hostilidade cara ao idioma propio de Galicia que, de ser este un país normal, lles debería valer o desprezo definitivo dos cidadáns. Se se permite a vehemencia, direi que aquel que non sentiu lume no peito ao escoitar certas declaracións de Francisco Vázquez ou Ventura Pérez Mariño talvez tampouco sentiría nada no caso de ser bombardeada a catedral de Santiago ou acementadas -hipótese non tan rara- as nosas rías. É incomprensible que se permitise durante tantos anos este continuo desdén, case sempre desculpado co argumento, cada vez máis feble, de "home, non é para tanto, Ceferino Díaz fala galego todo o tempo". Hoxe, xa no poder, é indispensable que o PSOE asuma dunha vez a súa condición de partido galego, o cal implica, entre outras moitas cousas, un compromiso firme co idioma. Un ano despois das eleccións autonómicas, as perspectivas non son motivo de satisfacción. Aínda non está claro o labor da Secretaría Xeral de Política Lingüística -con todo, deámoslle tempo e brindémoslle a nosa colaboración- e tampouco se aclarou por completo a esperanzadora noticia das chamadas "galescolas". Agardemos. Como diría un de Burela, xa é moito hora de que reaccionen.
E falemos tamén, como non, do BNG, os supostamente "nosos", os comprometidos, os que fan causa da lingua. Alguén cre que o traballo do Bloque foi realmente positivo para a lingua galega? Eu, sinto dicilo, penso que non. En primeiro lugar, debo dicir que é intolerable que un grupo político adopte un idioma como patrimonio propio, como se só a eles lles correspondese a nobre tarefa da salvagarda e conservación da lingua. Tampouco axudou nada esa identificación, moi espallada hoxendía, de idioma galego e nacionalismo. Nin foi positivo o feito -talvez casual, pero en todo caso prexudicial- de que moitos dos líderes do BNG falen un galego tan falso e paupérrimo. Aos nosos vellos gustáballes oír a Vázquez Portomeñe, un tipo que falaba coma eles, na mesma lingua e coa mesma retranca. Os discursos baleiros de Quin, as perífrases imposibles de Castrillo ou a enxurrada carpideira de Paco Rodríguez non lles din nada, sóanlles distantes e inverosímiles. E non nos metamos xa nos mares ortográficos, non vaia ser que a treboada nos leve ao naufraxio, perante a indiferenza total do noventa e nove por cento da poboación.
Por fortuna, máis alá das siglas e dos símbolos, estamos nós, os cidadáns. Como animais sociais que somos, temos a obriga de participar nos asuntos do noso tempo e da nosa terra, de esixir, de comprometernos. No caso de que nos importen estas cuestións, claro.